|
?upie? zwyk?y jest jednym z najcz?stszych schorze?, wyst?puje u oko?o 50% ludzi rasy bia?ej na ?wiecie, g?ównie m??czyzn mi?dzy 20 a 40 rokiem ?ycia. Jego objawem s? drobne ?uski na ow?osionej skórze g?owy. Mo?e mie? ró?ne nasilenie ? od ledwo zauwa?alnego drobnop?atowego z?uszczania a? do powstania nawarstwionych, grubych, t?ustych ?usek. ?uski mog? mie? kolor bia?y lub szary, a przy towarzysz?cym ?ojotoku, nawet ?ó?tawy.
Fizjologicznie martwe komórki naskórka ulegaj? regularnemu z?uszczaniu, nie tworz?c widocznych skupisk na powierzchni skóry. ?upie? powstaje w wyniku przyspieszonej proliferacji komórek warstwy podstawnej i, co za tym idzie, przyspieszonego przechodzenia wi?kszej ilo?ci komórek do warstwy rogowej z zachowanymi resztkowymi j?drami, co w obrazie histopatologicznym widoczne jest pod postaci? parakeratozy. Z?uszczaj?ce si? komórki wykazuj? tendencj? do gromadzenia si? w wi?ksze skupiska. Zmianom tym mo?e towarzyszy? wyra?ny stan zapalny objawiaj?cy si? zaczerwienieniem, s?czeniem, po??czonym ze ?wi?dem, czasem bardzo uporczywym. Objawy te wskazuj? na rozwijaj?ce si? ?ojotokowe zapalenie skóry, które nieleczone mo?e doprowadzi? do znacznego przerzedzenia w?osów.
Czynnikiem etiologicznym ?upie?u i ?ojotokowego zapalenia skóry jest najprawdopodobniej grzyb dro?d?opodobny ? Malessezia furfur. Jego obecno?? stwierdza si? u oko?o 46% osób z normaln? skór? g?owy, u 74% osób z ?upie?em i a? u 83% osób z ?ojotokowym zapaleniem skóry g?owy. Objawy chorobowe zwykle ust?puj? po zastosowaniu leków przeciwgrzybiczych.
Malessezia furfur stanowi? sk?adnik normalnej mikroflory skóry i mieszków w?osowych, zw?aszcza w okolicach o zwi?kszonej ilo?ci lipidów. W sprzyjaj?cych warunkach, takich jak wysoka temperatura i wilgotno?? powietrza, ?ojotok, nadmierna potliwo?? oraz immunosupresja dochodzi do wzrostu ich proliferacji. Najwi?ksz? liczb? Malessezia furfur stwierdza si? w okolicach ?ojotokowych, czyli na ow?osionej skórze g?owy, twarzy i górnej cz??ci tu?owia. Cz??? badaczy uwa?a, ?e czynnikiem sprzyjaj?cym rozwojowi M. furfur jest zaleganie ?oju na powierzchni skóry. U osób z ?ojotokowym zapaleniem skóry stwierdzano zmiany w sk?adzie lipidów powierzchniowych: zmniejszenie st??enia wolnych kwasów t?uszczowych oraz zwi?kszenie st??enia trójglicerydów.
Du?e znaczenie maj? równie? czynniki hormonalne, które wp?ywaj? bezpo?rednio na produkcj? ?oju. U osób z ?ojotokowym zapaleniem skóry wykazano wi?ksze st??enie lipidów skóry. Za rozwój gruczo?ów ?ojowych odpowiedzialne s? androgeny i dlatego nie obserwujemy ?ojotokowego zapalenia skóry u dzieci mi?dzy 1-12 rokiem ?ycia. Hormonalnie zale?ne zmiany w sk?adzie ?oju mog? by? czynnikiem sprzyjaj?cym nadmiernemu rozwojowi Malessezia furfur. Jednak dok?adny mechanizm powstawania ?upie?u nie zosta? do ko?ca wyja?niony.
Nie wiadomo, czy zaburzenia w wydzielaniu ?oju s? przyczyn? sprzyjaj?c? rozwojowi Malessezia furfur, czy skutkiem. Przyspieszona proliferacja keratynocytów mo?e by? wywo?ana dra?ni?cym dzia?aniem metabolitów grzyba (lipaza, peroksydaza). Równie? mechanizmy immunologiczne mog? wp?ywa? na przyspieszenie proliferacji i powstanie stanu zapalnego.
Osoby cierpi?ce na ?ojotok cz?sto myj? w?osy. Nale?y pami?ta? o tym, ?e nie wszystkie szampony mog? by? stosowane codziennie. Cz?stym b??dem jest u?ywanie codziennie silnych szamponów odt?uszczaj?cych i przeciw?upie?owych, które zawieraj? silnie wysuszaj?ce substancje. W efekcie doprowadza to do przesuszenia skóry i w?osów oraz do powstania ?upie?u suchego. U osób ze skór? szczególnie wra?liw? na ?rodki myj?ce mog? powstawa? podra?nienia objawiaj?ce si? ?wi?dem, stanem zapalnym, nadmiernym z?uszczaniem, powstawaniem rumienia, a nawet zmian s?cz?cych. Dlatego lecznicze szampony przeciw?upie?owe stosuje si? zwykle 2 ? 3 razy w tygodniu, naprzemiennie z ?agodnymi szamponami przeznaczonymi do codziennej piel?gnacji.
W leczeniu ?upie?u o niewielkim nasileniu zwykle wystarcza stosowanie leczniczych szamponów przeciwgrzybiczych i przeciw?upie?owych. W leczeniu bardziej nasilonych zmian ?ojotokowego zapalenia skóry konieczne jest stosowanie oprócz szamponów leczniczych równie? preparatów przeciwgrzybiczych, przeciw?ojotokowych i z?uszczaj?cych.
W szczególnie opornych na leczenie zewn?trzne przypadkach wskazane jest doustne podawanie ketokonazolu, który uwa?any jest za najbardziej skuteczny z leków imidazolowych.
Dr n.med. Anna Pura-Rynasiewicz
|
